Mướp đắng rừng Tây Bắc và những công dụng chữa bệnh ít người biết.

Từ xa xưa, người Việt Nam ta đã biêt sử dụng thảo dược để chữa bệnh, bồi bổ và nâng cao sức khỏe. Mướp đắng rừng Tây Bắc cũng không ngoại lê. Chúng được các thầy lang phát hiện ra với nhiều công dụng tốt cho sức khỏe. Hãy cùng Mộc Châu Food tìm hiểu Mướp đắng rừng Tây Bắc và những công dụng chữa bệnh ít người biết.

Mướp đắng rừng Tây Bắc là cây gì ? 

Mướp đắng rừng Tây Bắc còn có tên gọi khác là Khổ qua, lệ chi, lương qua.. Chúng ọc dại trong các khu rừng rậm. Nhiều nhất là tại huyện Mộc Châu, Hòa Bình, Yên Châu…

Mướp đắng rừng có tên khoa học là Momordica charantia. Chúng thuộc chi mướp đắng, họ bầu bí. 

Mướp đắng có tên tiếng anh là wild bitter melon, wild bitter squash, wild bitter gourd.

Sự phân bố của mướp đắng rừng Tây Bắc 

Cây mướp có nguồn gốc ở một số quốc gia ở Châu Phi và Châu Á như Việt Nam, Pakistan, Trung Quốc, Nam Phi, Ấn Độ, Đông Nam Á, Caribbean…và một số ít ở Châu Úc.

Ở Việt Nam, cây khổ qua rừng có thể mọc ở nhiều vùng đồi núi khác nhau. Nhưng mướp đắng rừng Tây Bắc thường mọc nhiều ở vùng núi cao Tây Bắc. Đặc biệt là huyện Mộc Châu.

Đặc điểm nhận biết cây Mướp đắng rừng Tây Bắc 

Thân cây:

• Đây là loài dây leo thân thảo sống hàng năm, chu kỳ sống 5-6 tháng
• Cây khổ qua có dạng dây leo bằng tua cuốn
• Thân có cạnh, dây có thể bò 2-3 mét

Lá cây:

• Lá mọc so le
• Dài 5-10 cm, rộng 4-8cm
• Phiến lá chia làm 5-7 thuỳ, hình trứng, mép khía răng
• Mặt dưới lá mầu nhạt hơn mặt trên
• Gân lá có lông ngắn

Hoa cây khổ qua rừng:

• Hoa đực và hoa cái mọc riêng ở nách lá, có cuống dài
• Cánh hoa màu trắng

Quả mướp đắng rừng Tây Bắc 

• Quả hình thoi, dài 8-10cm, mặt ngoài có nhiều u lồi
• Quả chưa chín có mầu vàng xanh, khi chín mầu vàng hồng

Thành phần hóa học của cây mướp đắng rừng Tây Bắc

• Có nhiều nước
• Lipid
• Năng lượng 79kJ (19kcal)
• Carbohydrat 4.32g
• Đường 1,95g
• Chất xơ thực phẩm 2g
• Chất béo 0,18g
• Chất béo no 0,014g
• Chất béo không no đơn 0,033g
• Chất béo không no đa 0,078g
• Protein 0.84g, Nước   93,95g
• Vitamin A equiv 6μg (1%)
• Thiamin (Vit B1) 0,051mg (4%)
• Riboflavin (Vit B2) 0,053mg (4%)
• Niacin (Vit B3) 0,280mg (2%)
• Vitamin B6 0,041mg (3%)
• Axit folic (Vit, B9) 51μg (13%)
• Vitamin B12 0μg (0%)
• Vitamin C 33mg (55%)
• Vitamin E 0,14mg (1%)
• Vitamin K 4,8μg (5%)
• Canxi 9mg (1%)
• Sắt 0,38mg (3%)
• Magie 16mg (4%)
• Phospho 36mg (5%)
• Kali 319mg (7%)
• Natri 6mg (0%)
• Kẽm 0,77mg (8%)

Công dụng của cây mướp đắng rừng Tây Bắc 

Khổ qua rừng được sử dụng làm món ăn

Những món ăn được chế biến từ mướp đắng rừng Tây Bắc : 

• Lá và đọt mướp đắng non dùng có thể dùng làm rau luộc, xào.
• Lá và đọt mướp đắng  non dùng làm rau nấu canh, là loại canh có tác dụng giải nhiệt rất tốt.
• Canh lá và đọt mướp đắng rừng Tây Bắc  có thể nấu chay, canh mặn nấu với xương, cá và thịt bầm vò viên ăn rất hấp dẫn
• Quả mướp đắng rừng xanh, bỏ ruột, xắt mỏng làm món rau xào riêng hoặc hổn hợp với nhiều loại ra quả khác, đặc biệt món mướp đắng xắt mỏng xào trứng
• Khổ qua rừng xanh bổ dọc và xắt khúc nấu canh với thịt, xương có vị canh rất ngon
• Món khổ qua hầm 

Những bài thuốc dân gian từ cây mướp đắng rừng Tây Bắc 

• Thanh nhiệt
• Giải độc
• Giúp sáng mắt
• Nhuận trường
• Tiêu đờm
• Dùng trong các trường hợp trúng nắng
• Sốt nóng mất nước
• Viêm nhiễm đường sinh dục
• Tiết niệu

• Viêm kết mạc cấp mãn tính
• Giúp tinh thần thư thái, an thần
• Giảm stress
• Giúp da dẻ mịn màng
• Ngăn ngừa và chữa các căn bệnh về da
• Đặc biệt công năng kiện tì, thúc đẩy chuyển hóa của chất trong khổ qua giúp cơ thể ức chế sự chuyển hóa và hấp thu đường trong cơ thể, ngăn ngừa căn bệnh đái tháo đường và ổn định đường huyết ở người tiểu đường
• Dây và lá khổ qua tươi đem nấu (hoặc giã lấy nước) để uống có công dụng hạ sốt
• Giã lá và dây để đắp trị mụn nhọt
• Dân gian còn dùng khổ qua rừng cả trái, dây và lá để chữa trị các chứng thuộc về gan bằng cách chặt khúc ngắn 3 đến 4 cm, đem phơi khô để nấu nước uống hằng ngày
• Dây mướp đắng rừng Tây Bắc  còn dùng trị các chứng lỵ, đặc biệt là lỵ amíp
• Hạt khổ qua (hạt của trái già) dùng trị ho và viêm họng bằng cách nhai hạt và nuốt nước từ từ rồi bỏ xác
• Người ta còn dùng hoa mướp đắng phơi khô, tán thành bột để dành uống trị đau bao tử
• Dùng hạt chữa trị mỗi khi bị côn trùng cắn bằng cách dùng khoảng 10 gr hạt nhai, nuốt nước, còn xác hạt thì đắp lên vết cắn
• Những người hay bị mụt nhọt có thể dùng lá khổ qua khô đốt cháy, tán thành bột mịn để đắp lên mụt nhọt

Những tác dụng của cây mướp đắng rừng Tây Bắc theo đông y

• Chống ung thư (Anticancer)
• Tác dụng tẩy giun (Antihelmintic)
• Chống sốt rét (Antimalarial)
• Kháng virus (Antiviral)
• Bảo vệ tim mạch (Cardioprotective)
• Bệnh tiểu đường (Diabetes)
• Giảm Cân (Weight Loss) bằng cách kết hợp giữa khoai từ và khổ qua rừng có tác động tạo kết quả giảm cân rõ rệt cho người béo phì
• Đau bụng  sốt (fevers)
• Bỏng (burns)
• Đau kinh nguyệt (painful menstruation)
• Ghẻ và các vấn đề về da khác
• Nó cũng đã được sử dụng như một chất ngừa thai  để tránh thai

Những tác dụng của cây mướp đắng rừng theo tây y

Phòng chống ung thư:

• Thành phần protein và nhiều lượng vitamin C trong quả khổ qua giúp nâng cao chức năng miễn dịch của cơ thể, làm cho tế bào miễn dịch có tác dụng tiêu diệt tế bào ung thư
• Nước cốt mướp đắng chứa thành phần protein tựa như hoạt chất Alkaloid, giúp tăng cường chức năng nuốt của các thực bào

Giảm thấp đường huyết

• Nước cốt quả khổ qua tươi tươi có tác dụng hạ đường huyết tốt
• Là món ăn lý tưởng cho người bệnh tiểu đường