Trâu gác bếp Kim Tiền Phát: Trâu bản, khói bếp, Vị rừng

Người Thái được coi là kho tàng ẩm thức vùng Tây Bắc với hàng chục cách chế biến đồ ăn phong phú, tựu trung lại, có: pho là vùi gio bếp, nửng là hấp, đồ; pỉnh là nướng , giảng là treo gác bếp.

Trong điều kiện núi cao, mùa đông khắc nghiệt, họ treo thịt săn bắt được hoặc thịt lợn, bò, trâu  trên gác bếp để bếp củi làm khô thịt dần, vừa bảo quản được lâu, vừa tạo hương vị đặc trưng.

Nhứa Khoai Giảng là trâu gác bếp, món ăn được nhiều người ưa chuộng nhất.  Trâu bản  thả tự nhiên  ở các bãi cỏ xanh mượt trên các nương, lán của bà con Sơn La được tuyển chọn kĩ lưỡng, chỉ lấy phần thịt bắp, đùi, mông để treo gác bếp.

Thịt tươi được thái dài 10-15cm dày 2cm , sau đó ướp với muối, các gia vị sẵn có trên rừng già Tây Bắc như mắc khén, hạt dổi, ớt, gừng, tỏi… theo công thức riêng của từng người, từng nhà, từng bản;  Khi thịt và gia vị đủ ngấm, đủ quyện, chúng được xiên que và đặt gác cách mặt bếp củi chừng 1,5m. Trong góc bếp linh thiêng của mỗi gia đình người Thái Tây Bắc, bếp lửa không bao giờ tắt than, và ở đó khói bếp, nhiệt lửa từ những cây củi cháy toàn tính thơm lừng xông lên, lan tỏa vào từng thớ thịt, ủ ấm, dẫn dắt gia vị thấm sâu, làm thịt săn lại, thấm đẫm khói gỗ rừng, gia vị cay nóng, và chín từ từ.

Thớ thịt se săn, bên ngoài màu nâu đỏ, thoảng mùi khói, bên trong mềm, tươi ngon vị ngọt thịt quyện mùi khói, mùi thơm, vị  cay nồng, ấm nóng của gia vị núi rừng —đậm đà, gợi nhớ trời mây Tây Bắc.

Người Thái gỡ thịt xuống có thể vùi gio làm nóng thịt, hoặc đồ lại, sau đó đập nhẹ, xé nhỏ miếng thịt theo thớ rồi ăn cùng xôi nếp, hay chấm chẳm chéo, nhâm nhi chén rượu nồng. Chị em cũng thường thái ngang thớ rồi xào rau, gia vị ăn cũng ngon.

HTX Kim Tiền Phát với 10 thành viên, đều là người Thái bản địa Sơn La đã chắt chiu gìn giữ công thức chế biến thịt trâu gác bếp truyền thông của phố núi: thịt trâu ngon, công thức ướp truyền thống, làm khô bằng khói bếp (không sấy điện), mà còn nâng cao chất lượng bằng cải tiến: nhà xưởng sạch sẽ, quy trình đảm bảo vệ sinh, bao bì chuyên nghiệp để Nhứa Khoai Giảng Kim Tiền Phát vẫn ngon, thơm, ngọt, khác hẳn cách làm của các vùng miền khác, không chỉ là món ăn hàng ngày mà còn đẹp, sạch, sang trọng, trở thành sản phẩm quý  để  nhiều khách hàng kĩ tính khắp cả nước dùng làm quà tặng  mang dấu ấn Sơn La.

Thịt trâu Gác Bếp Kim Tiền Phát — nơi khói bếp rừng hòa cùng hương vị núi non đã đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao tỉnh Sơn La, trở thành  một sản vật đặc sản không chỉ để thưởng thức, mà để nhớ quê hương, đồng vọng trong hơi ấm bản làng.