Đặc sản Tây Bắc
Đặc sản Sơn La ngon nức tiếng gần xa nhất định phải mua làm quà tặng
Th9
MỤC LỤC
Đặc sản Sơn La nhiều lắm, bởi tài nguyên phong phú, khí hậu, địa hình đa dạng, diện tích tỉnh lại rộng, hơn nữa 12 huyện thành phố có đến 15 dân tộc anh em, nhờ thế tạo nên vô số đặc sản ngon, hấp dẫn. Dưới đây là 12 vùng ứng với 12 huyện và những đặc sản Sơn La đặc sắc riêng
1.Đặc sản Mộc Châu
– Sữa Mộc Châu
Khí hậu ôn đới mát mẻ, bao quanh là núi với độ cao trên 1000 m, cao nguyên Mộc Châu là vùng đất hiếm hoi mang lại nguồn sữa chất lượng nhất cả nước.
Phát triển đàn bò quy mô trên 25.000 con, liên kết chặt chẽ với gần 600 hộ nông dân để chăn nuôi theo quy trình VietGAP, tự chủ nguồn sữa tươi hơn 100.000 tấn mỗi năm… là “bí quyết” giúp Mộc Châu Milk không ngừng phát triển. Mộc Châu Milk đã trở thành biểu tượng cho sự thuần khiết mát lành từ thiên nhiên, nhiều năm liền được người tiêu dùng tín nhiệm bình chọn là Hàng Việt Nam chất lượng cao, được tổ chức Kantar Worldpanel ghi nhận nằm trong Top 5 thương hiệu được chọn mua nhiều nhất năm 2018.
Ngoài sữa tươi, sữa UHT, sữa thanh trùng, tiệt trùng Mộc Châu, người tiêu dùng còn ưa thích các sản phẩm sữa chua nếp cẩm Mộc Châu, bánh sữa Mộc Châu, bơ Mộc Châu…
– Chè Mộc Châu (trà Mộc Châu)
Có nhiều và lịch sử lâu đời thế, nhưng phải đến năm 1958, cây chè mới trở thành giống cây trồng chủ lực đem lại hình ảnh nổi tiếng cho Mộc châu. Chè đã được cán bộ chiến sĩ Nông trường Quân đội” đưa vào trồng thử nghiệm đầu tiên tại cao nguyên Mộc Châu ở khu vực 66, Chè Đen bây giờ. Sau gần 60 năm, cây chè ở Mộc Châu được phát triển thành vùng nguyên liệu tập trung rộng lớn, với nhiều giống chè năng suất, chất lượng cao.
Hiện nay, huyện Mộc Châu có tổng diện tích chè trên 3000ha ha, sản lượng chè búp tươi ước đạt trên 23.000 tấn. Chè tại mộc châu chủ yếu là giống chè shan tuyết, chiếm tới 2500ha trên diện tích của hai huyện Mộc Châu và Vân Hồ. năm 2010 Chè Shan tuyết Mộc Châu đã được cấp giấy chứng nhận chỉ dẫn địa lý tại Việt Nam. Sau 8 năm sản xuất và nâng cao chất lượng Chè Shan tuyết Mộc Châu đã có mặt tại thị trường nước ngoài và là 1 trong 2 đối tượng đã được Cục Sở hữu trí tuệ đưa vào vùng đăng ký chỉ dẫn địa lý tại thị trường nước ngoài.
Mới được đưa về trồng tại Mộc Châu ngót 20 năm nay, nhưng trà ô long được thị trường Đài Loan (cha đẻ của trà ô long) ưa chuộng và bắt đầu có thương hiệu trên thị trường quốc tế, trở thành 1 trong những đặc sản Sơn La được chỉ dẫn địa lý
– Hoa quả Mộc Châu:
Được đất trời ưu đãi cho cả khí hậu mát mẻ, điều hòa và đất đai phì nhiêu, hoa quả Mộc Châu vì thế mà sẵn có, mùa nào thức ấy. Mận, mơ, đào Mộc Châu đã nổi tiếng lâu đời, đẹp từ hoa cho đến ngon của quả. Hết hè, chanh leo Mộc Châu, Bơ Mộc Châu, hồng giòn Mộc Châu, nhãn Mộc Châu, cam ly Mộc Châu lại đón khách sang thu. Đông về, cam quýt, bưởi Mộc Châu cũng đang có vị thế không nhỏ so với cam quýt của Cao Phong, Hòa Bình.
2.Đặc sản Yên Châu
– Xoài Yên Châu
Yên Châu được thiên nhiên ban tặng giống xoài thơm ngon nức tiếng gần xa. Trước đây xoài Yên Châu là giống xoài bản địa duy nhất của miền Bắc Việt Nam được liệt kê trong danh mục cần giữ gìn và phát triển của Tổ chức Lương thực và Nông nghiệp Liên hợp quốc (FAO). Ngày 15-12-2005, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn đã đưa xoài Tròn Yên Châu vào danh mục nguồn gien cây trồng qúy hiếm cần bảo tồn và phát triển theo quyết định số 79/2005/QĐ-BNN, và đến nay đã đường hoàng có chứng nhận chỉ dẫn địa lý…
Tổng diện tích xoài trên địa bàn huyện hơn 600 ha, tập trung chủ yếu ở các xã Lóng Phiêng, Tú Nang, Chiềng Hặc với sản lượng bình quân trên 500 tấn quả/năm. Yên Châu hiện có nhiều giống xoài như Muồng mút, Muồng ngu, Mắc trai, Muồng sáy thường mọc tự nhiên thành rừng và cho nhiều hương vị đậm đà khác nhau, bên cạnh đó còn nổi bật hai giống xoài Tròn (Muồng kẻo) và xoài Hôi (Muồng khăm), bởi vị ngọt và hương thơm của xoài chín hấp dẫn, không lẫn với xoài nơi khác được. Riêng xoài Tròn, “nhỏ mà có võ” đã làm nên tên tuổi “xoài Yên Châu”…
– Tỏi Yên Châu
Khu vực Chiềng Đông, Chiềng Pằn nổi tiếng với loại tỏi tía. Khác với nhiều loại tỏi khác trên thị trường, tỏi tía Yên Châu nhánh nhỏ nhưng có hàm lượng tinh dầu cao, mùi thơm đặc trưng. Tỏi thường được trồng trên ruộng sau khi lúa được gặt, nước được dẫn về từ các khe suối để tưới Theo người dân địa phương, do đất đai màu mỡ, nhiều chất dinh dưỡng nên các hộ trồng tỏi tía hầu như không sử dụng chất hóa học.
Tỏi tía đã nổi tiếng và được ưa thích, nhưng mới đây, xuất hiện thêm sản phẩm đặc sản Yên Châu cũng được nhiều người ưa thích: Tỏi đen Châu Yên. Sản phẩm được HTX Tây Bắc lựa chọn những củ tỏi một nhánh ngon nhất đem chế biến theo công nghệ và kĩ thuật chuẩn,. Nhờ đáp ứng đầy đủ những tiêu chuẩn ấy mà Tỏi đen Châu Yên sau khi xuất xưởng sẽ chứa đứng một nguồn lớn các giá trị dinh dưỡng như 18 loại axit amin, lipid, protein, cung cấp S-Allyl cysteine: giảm mỡ trong máu; cung cấp SOD enzyme, polyphenol: phòng chống ung thư; cải thiện làn da; hỗ trợ hệ tiêu hóa; chống nhiễm độc chất phóng xạ; giải độc nicotine mãn tính; bảo vệ gan; chống các bệnh đường hô hấp; giảm đường huyết; tăng cường hệ miễn dịch, tăng sức đề kháng; hỗ trợ điều trị các bệnh mãn tính… giúp tăng cường sức khỏe và phòng ngừa nhiều bệnh.
3.Đặc sản Quỳnh Nhai
– Cá sông Đà trên lòng hồ Quỳnh Nhai
Với trên 10.500 ha diện tích lòng hồ, huyện Quỳnh Nhai có tiềm năng về khai thác, đánh bắt thủy sản, sản lượng cá đánh bắt trung bình từ 400 đến 600 tấn/năm, chủ yếu là các loại cá vụn, cá tạp, cá mương chiếm trên 80% lượng cá đánh bắt. Ngoài ra còn tôm, và các loại cá lớn khác, trong đó nay đã nuôi cả cá tấm có giá trị kinh tế cao.
Các sản phẩm cá, tôm không chỉ xuất tươi mà còn được chế biến theo nhiều cách để xuất đi xa và bán cho du khách.
Cá khô, cá hun khói, mắm cá, cá rim cay: nhiều hộ dân đã chế biến cá như vậy, trong đó nổi bật nhất là đặc sản sông Đà Đức Ngọc. Sản phẩm được chế biến trên ý tưởng của các bạn trẻ người Quỳnh Nhai tâm huyết với quê hương mình và có khát vọng làm giàu trên quê hương. Cá tép dầu rim cay, cá hun khói, ruốc cá…. Rất được khách du lịch và thực khách các nơi ưa chuộng.
Nước mắm Quỳnh Nhai: Cá nước ngọt ở Quỳnh Nhai có thành phần Protein cao, khoảng 18%, tương đương với cá cơm; đặc biệt cá có cấu trúc cơ vững chắc nên cho sản phẩm nước mắm trong, đỏ. Cá mương ở lòng hồ thủy điện Sơn La được đánh bắt tự nhiên, sạch, nên cho ra sản phẩm nước mắm chất lượng, độ đạm cao. Cá được sơ chế, làm sạch, nghiền nhỏ. Sau đó phối trộn với chế phẩm Enzim, muối và nước với tỉ lệ thích hợp và phơi nắng từ 1-2 tháng. Quy trình sản xuất nước mắm áp dụng theo phương pháp Enzim do Trung tâm Công nghệ sinh học và Công nghệ Thực Phẩm (Hà Nội) chuyển giao, nhờ đó chất lượng sản phẩm tốt, an toàn.
4.Đặc sản Phù Yên
– Tỏi cô đơn Phù Yên
Tỏi Cô đơn Phù Yên, hay tỏi một nhánh Phù Yên đã nức tiếng gần xa. Khác với những loại tỏi thông thường, có nhiều tép, tỏi cô đơn chỉ có duy nhất một tép nhỏ bằng ngón tay út. Loại tỏi này chứa nhiều dinh dưỡng và có khả năng chữa được bệnh. Chính vì vậy tỏi cô đơn Phù Yên được người tiêu dùng nhiều nơi săn đón.
Khi thu hoạch lúa xong bà con chuyển sang trồng tỏi, mà cũng chỉ là trồng tỏi tía chứ không có giống tỏi cô đơn, mà cũng không ai chủ định trồng tỏi cô đơn mà thành cả, tỏi khắc tự có trong hàng nghìn m2 tỏi tía. Theo người dân, chỉ giống tỏi tía ở Phù Yên và trồng đúng trên đất cát ở đây mới ra thành tỏi cô đơn. Mang đi chỗ khác đều không được. Đã giá trị cao, lại còn hiếm, thế nên không lại khi tỏi cô đơn Phù Yên có giá từ 300-500k/kg.
– Gạo mường Tấc
Cánh đồng Mường Tấc trù phú là vựa thóc gạo lớn nhất tỉnh Sơn La, trải rộng qua các xã Huy Thượng, Huy Tân, Quang Huy, Huy Bắc, Huy Hạ, kéo theo chiều dài con suối Tấc ra tận xã Tường Phù, Gia Phù, Tường Thượng.
Trên cánh đồng lớn thứ 4 Tây Bắc này, người Thái từ xưa đã canh tác và cho ra những hạt gạo tẻ, gạo nếp ngon nổi tiếng.
– Cam Mường Thải
Kể từ khi sản phẩm cam của những người nông dân các xã vùng trồng cam huyện Phù Yên được Cục Sở hữu trí tuệ (Bộ KH&CN) cấp Giấy chứng nhận đăng ký nhãn hiệu, cây cam Phù Yên đang ngày một có tiếng là trái thơm, ngon, ngọt được du khách, người dân biết đến và tiêu thụ nhiều trên thị trường trong và ngoài tỉnh. Cam Mường Thải đang dần trở thành đặc sản Sơn La được lựa chọn làm quà biếu ưa thích
Đất đai, khí hậu ở Phù Yên hoàn toàn phù hợp cho cây cam phát triển, cam có quả to, đều, vỏ mỏng và đặc biệt là ăn rất ngọt, thơm. Hiện nay, cam đang được trồng tập trung ở các xã: Mường Thải, Mường Cơi, Tân Lang với 2 loại giống là cam Vinh và cam đường canh.
5.Đặc sản Thuận Châu
– Khoai sọ Thuận Châu
Khoai sọ Cụ Cang là đặc sản ngon nổi tiếng của vùng đất Thuận, với hương vị thơm ngon, ngọt, bùi đặc trưng, ít có loại khoai nào sánh được. Khoai sọ Cụ Cang luộc hoặc nấu canh xương chỉ sau vài phút mùi hương thơm lan tỏa khắp nơi, khiến ai đứng gần cũng phải hít hà.
Cụ Cang là tên gọi của hai bản Cụ và bản Cang của xã Chiềng Ly (Thuận Châu), đất hai bản này được trời ban cho giống khoai sọ ngon nổi tiếng mà bất cứ vùng đất nào trong tỉnh cũng không có được.
Khoai sọ Cụ Cang thu hoạch từ tháng 10 đến tháng 11 dương lịch. Nhờ đặc điểm khác biệt về khí hậu và thổ nhưỡng nên khoai sọ trồng trên đất Cụ Cang cho củ to, khi ăn có hương vị thơm ngon lạ thường, khắc hẳn khoai sọ vùng khác, hấp dẫn nhiều thực khách.
Toàn huyện ước có khoảng 120ha khoai sọ, sản lượng đạt 1.440 tấn. Hiện giống khoai sọ Thuận Châu đã được Bộ trưởng Bộ NN&PTNT đưa vào danh sách các loại nguồn gen quý của Việt Nam cần được giữ gìn và phát triển.
Cùng với khoai sọ mán Mộc Châu, khoai sọ Nậm Lầu đang là một trong những đặc sản Sơn La mùa thu được khách du lịch và người tiêu dùng chờ đợi
– Chè Phổng Lái
Xã Phổng Lái, thuộc huyện Thuận Châu nằm dưới chân đèo Pha Đin huyền thoại. Nơi đây có khí hậu lạnh, mây phủ quanh năm vào các buổi sáng tinh khôi. Chính khí hậu đó cùng với nguồn nước thích hợp đã tạo nên hương thơm đặc trưng cho giống chè Shan tuyết Phổng Lái.
Theo người dân địa phương, cây chè đã có mặt trên đất Phổng Lái, huyện Thuận Châu khi người Kinh từ Thái Bình lên phát triển kinh tế mới ở Sơn La. Chè được trồng tại xã Phổng Lái có nhiều điểm khác biệt so với chè của địa phương khác, nước có màu xanh tự nhiên, hương thơm nhẹ nhàng và vị dịu, ngọt đậm đặc trưng.
chè phổng lái thuận châu
Toàn xã Phổng Lái hiện có hơn 300 ha chè, trong đó diện tích đang cho thu hoạch là trên 250 ha chè các loại. Năng suất bình quân đạt 9 tấn/ha. Chất lượng sản phẩm chè nhìn chung được đánh giá cao; 80% chè khô được bao tiêu đầu ra. Chỉ tính riêng 8 tháng đầu năm nay, đã có 850 tấn chè Phổng Lái được xuất khẩu sang thị trường Đài Loan (Trung Quốc).
6.Đặc sản Sông Mã
– Nhãn Sông Mã
Những năm 1960, theo lời kêu gọi xây dựng miền núi Tây Bắc, nhiều hộ dân ở Hưng Yên đã đến vùng Sông Mã xa xôi của Sơn La, đem theo cả những cây nhãn quê hương mình. Hợp đất, hợp khí hậu, cây sinh trưởng tốt, quả ngon như ở Hưng Yên. Đến nay, Sông Mã là một trong những vùng trồng nhãn lớn của miền Bắc và đã được cấp chỉ dẫn địa lý, sản phẩm nhãn Sông Mã đã tạo được thương hiệu, có mặt ở nhiều tỉnh, thành trong cả nước và được xuất khẩu ra nước ngoài.
Huyện Sông Mã có trên 4.268 ha trồng nhãn tập trung chủ yếu ở các xã dọc sông Mã như: Chiềng Khương, Chiềng Cang, Chiềng Khoong, Thị trấn, Nà Nghịu, Chiềng Sơ. Năng suất nhãn Sông Mã Sơn La bình quân hằng năm đạt 6 tấn/ha.
Bản Hồng Nam – xã Chiềng Khoong huyện Sông Mã được coi là “cái nôi” của nghề chế biến long nhãn Sông Mã Sơn La bán ở Hà Nội. Lúc cao điểm, cả bản có tới 60 hộ tham gia chế biến long nhãn, tạo việc làm cho hàng trăm lao động. Mỗi vụ nhãn, xã Chiềng Khoong chế biến được khoảng 100 tấn long nhãn, mang lại doanh thu lớn cho người dân trồng nhãn Sông Mã Sơn La. Nhãn Sông Mã Sơn La quả tươi sau khi thu hoạch sẽ được dùng dụng cụ để “xoáy” loại bỏ hạt và vỏ. Những múi long tươi được xếp vào phên hoặc sàng và đưa vào lò sấy khô bằng nhiệt. Sau 12 đến 16 tiếng, tùy theo nhiệt độ múi long khô có màu trắng vàng đặc trưng sẽ được ra lò làm nên một loại đặc sản Sơn La vô cùng giá trị.
Trong long nhãn Sông Mã sấy khô, hàm lượng protein và carbohydrate tăng lên.
7.Đặc sản Bắc Yên
– Táo mèo Bắc Yên (Sơn tra Bắc Yên)
Táo mèo huyện Bắc Yên có gần 2.230 ha rừng cây sơn tra tự nhiên và trồng mới. trong đó, diện tích sơn tra tự nhiên là gần 400 ha, còn lại là hơn 1.800 ha sơn tra do người dân trồng mới. Với hơn 1.000 ha đã cho thu quả, năm 2018, tổng sản lượng sơn tra của Bắc Yên đạt trên 4.000 tấn quả.. Quả sơn tra Bắc Yên có màu sắc đẹp, mùi thơm, vị ngọt ít chát, thậm chí những quả chín vàng, ngọt như táo ta. Sơn Tra Bắc Yên có hương vị đặc trưng, tiêu biểu, như: Sơn tra má hồng ở Xím Vàng, sơn tra giòn ở Hang Chú (Bắc Yên).
Quả sơn tra sau khi thu hái có thể để được rất lâu, nếu bảo quản tốt, không bị dập nát thì có thể để được hàng tuần mà vẫn giữ nguyên giá trị.
– Chè Tà Xùa:
Xã Tà Xùa cách huyện lỵ Bắc Yên chừng 14km, ở độ cao hơn 2300m so với mực nước biển, những cây chè Tà Xùa 200 năm tuổi, quanh năm được bao phủ trong biển mây cho nên có vị ngon khác biệt. Chè tà xùa có thân cây lớn, với rất nhiều rêu và địa y bám trên thân. Mỗi khi hái trà, người dân tộc H’Mông phải trèo lên cây cao, hái từng búp trà non bỏ vào gùi. Thường mỗi cây trà cổ thụ khi hái tốn rất nhiều công sức, và năng suất cũng không cao, mỗi cây trà cổ thụ khi hái chỉ được vài kg trà búp tươi. Những búp trà xanh mượt đều được sao tay thủ công. Kỳ công thế, cho nên nhắc đến trà, những người sành uống đều biết đến một loại trà cổ thụ mọc trên núi cao của người dân tộc H’Mông với những búp trà trắng như sương tuyết, vị trà ngọt dịu, và có một mùi thơm rất lạ – tên gọi TRÀ TÀ XÙA. Nó có hương và vị trà ngọt dịu ngay từ ngụm trà đầu tiên, nhưng nếu đã quen rồi thì khó mà bỏ được. Trà uống được khá nhiều nước, trung bình 4-5, thậm chí 6 lần nước trà Tà Xùa vẫn giữ nguyên hương vị.
Một cái đặc sắc nữa làm nên thương hiệu là chè Tà Xùa là loại chè sạch 100% vì bà con không bao giờ biết bón phân và phun thuốc .
8.Đặc sản Mai Sơn
-Na Mai Sơn
Những năm 1990, cây na dai được đưa vào trồng tại huyện Mai Sơn, mới đầu chỉ có vài hộ trồng, nhờ đem lại hiệu quả kinh tế cao nên diện tích na ngày càng được mở rộng. Từ chỗ chỉ có vài ha đến nay huyện Mai Sơn đã có hơn 140 ha trồng na (tập trung chủ yếu ở xã Cò Nòi và thị trấn Hát Lót), trong đó 129 ha đã cho thu hoạch, 30,5 ha được trồng theo quy trình VietGAP, sản lượng đạt 1.416 tấn quả/vụ.
Na Mai Sơn có kích cỡ quả vừa phải, tròn đều, mắt vỏ lồi đều; trọng lượng trung bình từ 0,3-0,4 kg/quả, ít hạt, thịt quả có màu trắng ngà, dai, vị ngọt đậm, mùi thơm dịu. Vụ na ở Mai Sơn bắt đầu từ tháng 8 đến tháng 10 hằng năm. Những năm gần đây, các hộ trồng na ở Mai Sơn áp dụng tiến bộ khoa học vào chăm bón, đặc biệt là bà con thực hiện kỹ thuật thụ phấn nhân tạo cho cây nhờ vậy năng suất chất lượng cao hơn, quả to, ít hạt, vỏ mềm, mỏng, gai to, mắt nở phẳng, nhiều cùi hơn, ăn có vị thơm ngon đặc trưng.
Chính vì vậy sản phẩm na dai Mai Sơn tiêu thụ hết sức thuận lợi, nhiều thương lái vào tận vườn để thu mua. Na Mai Sơn chủ yếu được xuất bán sang các thị trường như Hà Nội, Hải Phòng và một số tỉnh lân cận để tiêu thụ.
Mắc ca Mai Sơn
Có diện tích mắc ca thuộc hàng dẫn đầu tỉnh Sơn La, mắc ca Mai Sơn mấy năm gần đây dần trở lên phổ biến bởi hạt thơm, ngây, giá trị dinh dưỡng cao
9. Đặc sản thành phố Sơn La
– Cà phê Sơn La
Cuối thế kỷ 19, đầu thế kỷ 20, người Pháp đưa cà phê vào trồng tại Sơn La và một số tỉnh phía Bắc. Nơi đây trở thành khu vực sản xuất cà phê Arabica cung cấp nguyên liệu quan trọng cho ngành cà phê tại Pháp vào thời điểm đó. Vùng cà phê chè Sơn La được giới chuyên môn nhận định như Sao Paulo của Brazil.
Với sức sống mãnh liệt, không phải chịu cảnh cao nguyên khô hạn khi vào mùa như ở Tây Nguyên, cây cà phê Arabica ở Sơn La cho quả có mùi thơm hương hoa, ít vị đắng, được nhiều khách hàng xếp vào hạng cà phê đặc biệt – Specialty Coffee, sánh ngang với những cái tên danh tiếng trên bản đồ cà phê thế giới.
Thịt trâu gác bếp Sơn La, thịt bò gác bếp, thịt lợn gác bếp
Còn gọi là nhứa giảng, các loại trâu gác bếp, lợn gác bếp, cá gác bếp, gà gác bếp, bò gác bếp ở Sơn La đều được chế biến theo phương pháp truyền thống cực ngon và khiến những ai đã từng thưởng thức đều không thể quên được.
Đây được đánh giá là 1 trong những đặc sản Sơn La hấp dẫn nhất với mọi du khách
10. Đặc sản Vân Hồ
– Măng nứa Tân Xuân
Vốn có nhiều măng, tre, đặc sản Vân Hồ được biết đến nổi bật thời gian qua là Măng nứa. Sản phẩm được sấy theo kĩ thuật tiên tiến và được công nhận tiêu chuẩn Ocop Sơn La 4 sao. Là một trong nhưng đặc sản Sơn La của vùng đất được mệnh danh là cửa ngõ của tỉnh
11. Đặc sản Sốp Cộp
– Hà Thủ ô Sốp Cộp
Viên hà thủ ô mật ong rừng Sốp Cộp được công nhận tiêu chuẩn ocop tỉnh Sơn La và được đón nhận tại nhiều thị trường bởi công dụng làm đẹp da, đen tóc.
Trên đây là những đặc sản Sơn La của 12 huyện, bạn có thể tìm mua tại chỗ hoặc mua tại siêu thị Đặc Sản Mộc Châu Food (117 Hoàng QUốc Việt, Thị trấn Nông trường Mộc Châu) hoặc mua online tại các kênh của Mộc Châu Food
